Omuz Sorunları

Omuz, yapısı gereği kolay yaralanabilir bir eklemdir. 40 yaşına altında omuz kas yaralanmalarında ciddi travma öyküsü varken, 60 yaşın üzerinde nadiren ciddi travma öyküsü vardır.

OMUZ ÇEVRESİNDE KAS SORUNLARI

Omuzun çevresinde, deyim yerindeyse, bir kas kubbesi bulunur. Dört kastan oluşan bu kubbeye rotator kılıf (veya rotator manşet) adı verilir. Bu kaslarda yırtılma riski yaş ile artar. Seksen yaşın üzerindeki kişilerin yarısında şikayete sebep olmayan rotator kılıf yırtıkları saptanmıştır. Kırk yaşının altında rotator kılıf yırtığı olan hastalarda ciddi travma öyküsü varken, altmış yaşın üzerindeki hastalarda nadiren travma öyküsü vardır.

Hastalar tipik olarak gece ağrısından yakınırlar. Bunun yanında kolunu baş üzerine kaldırmakta ve elini sırtına götürmekte zorlanırlar. Daha önce sorunsuz olan omuzda üç aydan kısa süre önce bilinen bir sebebe bağlı başlayan yakınmalar akut olarak tanımlanır. Aynı şekilde başlamış ancak üç aydan daha uzun süredir var olan yakınmalar kronik olarak tanımlanır. Kronik yakınmalar zemininde artmış ağrı, hareket kısıtlılığı, kronik yırtığın büyümesi şeklinde yorumlanabilir.

Rotator kılıf yırtıkları büyüklüklerine ve derinliklerine (tam kat, tam kat olmayan) göre sınıflandırılır. Tam kat olmayan yırtıklar konum ve derinlik belirtilerek tanımlanır. Yırtığın tipi, oluş zamanı, büyüklüğü, hastanın yaşı, beklentisi, onarılacak kasın durumu (yağlı dejenerasyon olup olmaması), omuzda artroz (kireçlenme) olup olmaması, sinir hasarı olup olmaması, kronik enfeksiyon varlığı dikkate alınarak cerrahi ya da cerrahi olmayan tedavi seçenekleri değerlendirilir.

Cerrahi olmayan tedavi: Yaşlı hastalarda daha çok tercih edilir. Ağrıyı etkileyen hareketlerden kaçınma, buz uygulama, ağrı giderici ilaçlar, fizik tedavi, subakromial steroid enjeksiyonu ve son yıllarda popüler olan PRP enjeksiyonu uygulanan yöntemlerdendir. Omuz, yapısı gereği, kolay yaralanabilir bir eklemdir. Yırtık nedeniyle kas dengesi bozulmuş omuzda rehabilitasyon sırasında eklem kinematiğine uygun sıralı egzersizler önerilmelidir.

Cerrahi tedavi: Cerrahi olmayan tedaviye yanıt vermeyen tam kat veya tam kat olmayan yırtıklar, altmış yaş altında tüm akut travmatik yırtıklar, herhangi bir yaşta akut kuvvet ve hareket kaybına sebep olan yırtıklar, eğer ameliyata engel bir sebep yoksa tamir edilmelidir. Tamir artroskopik, mini açık ve açık tekniklerle yapılabilmektedir.

OMUZ EKLEMLERİNDE BAĞ SORUNLARI

İnstabilite; eklemde anormal hareket için kullanılan ifadedir. Anormal hareket, sadece ağrıya sebep olabildiği gibi tam çıkığa sebep olabilecek düzeyde de olabilir. Omuz ekleminin stabilitesini etkileyen aktif ve pasif etkenler vardır.

Labrum, pasif olarak stabiliteye katkıda bulunan bir yapıdır. Hem humerus başının eklem yaptığı yüzeyi derinleştirir, hem de kapsüloligamentöz yapıların kemiğe yapışmasını sağlar. Rotator kılıf kasları eklem stabilitesine katkı sağlayan temel dinamik yapılardır.

a) Anterior instabilite: En sık rastlanan omuz instabilitesidir. Tipik olarak omuzun vücuttan uzağa açılması ve dışı dönmesi ile olur.

Anteroinferior labrum ve inferior glenohumeral igament kompleksinde hasar oluşur. Beraberinde glenohumeral ligamentlerin humerustan ayrılması, rotator kılıf yaralanması, kırık, aksiller sinir yaralanması, kıkırdak hasarı da olabilir.

Erken dönemde, ek sorunu olmayan hastaların çoğunda cerrahi olmayan yöntemler denenmelidir. Bunlar; omuza askı uygulanması, ve sonrasında fizik tedavidir.

Ancak; konservatif tedavi başarısız olan, 25 yaşından genç sporla veya atletik faaliyetlerle uğraşan ve önemli kemik hasarı veya kas yaralanması olan hastalarda hemen cerrahi tedavi uygulanmalıdır.

b) Posterior instabilite: Tüm omuz instabilitelerinin %2-5‘idir. Hastaların yarısında sebep travmadır. Elektrik çarpması veya epileptik nöbet sonrasında oluşabilir. Tipik olarak kol ileri uzanmış, içe dönmüş ve gövdeye yakın haldeyken arkaya doğru zorlama ile oluşur. Konservatif tedavi yöntemleri mutlaka uygulanmalıdır. Konservatif tedavinin başarısız olduğu veya spor yapan hastalarda cerrahi tedavi uygulanır.

c) Çok yönlü instabilite: Omuz bağlarında genel olarak esneklik vardır. En sık yirmili ve otuzlu yaşlarda görülür. Ağrı, omuzda atlama veya takılma hissi, uykuda omuzda güvensizlik hissi, cisimleri atma ve taşımada zorluk gibi yakınmalara neden olur. Cerrahi olmayan tedavi, rotator kılıf güçlendirilmesi, skapula kinematiği ve proprioseptif egzersizlere dayanır. Konservatif tedaviden yeterli sonuç elde edilemezse, günlük ve sportif faaliyetlerde ağrı ve güvensizlik hissi varsa cerrahi tedavi önerilir.

d) Kronik çıkıklar: Genellikle eklemi ilgilendiren bir kırıkla birliktedirler. Posterior çıkıkların yarısı gözden kaçırılabilir. Yaşlı hastalarda ağır bir fonksiyon kaybı yoksa, genel sağlık durumu nedeniyle ameliyat riskli ise cerrahi tedavi uygulanmaz. Çıkıktan 3 hafta sonrasına kadar uygun hastalarda kapalı redüksiyon denenebilir. Cerrahi tedavide; açık redüksiyon, kemik kaybının onarılması, artroplasti uygulanabilir.

e) SLAP lezyonları: Labrumun üst kesimindeki hasarıdır. En sık kolda çekilme ve cisim atma ile yaralanma olur.

Dört tipi tanımlanmıştır:
Tip 1 için cerrahi olmayan tedaviyi öneren yazarlar olduğu gibi, cerrahi tedavinin yararlı olacağını savunan yazarlar da vardır.
Tip 2, 3, 4’ün tedavisi cerrahidir.
Masa başı çalışanlar için işe dönüş 3-6 hafta arasında oluyorken, ileri düzey sporcularda 6-7 aya kadar uzayabilmektedir.

OMUZ ARTROZLARI – OMUZ KİREÇLENMESİ

Omuzda artrozlar birincil (sebebi bilinmeyen) ve ikincil (travma, instabilite ve geçirilmiş cerrahiye bağlı) olarak gruplanabilir. Omuzunda artrozu olan hastalar; hem hareket halinde hem de istirahatte olan ağrıdan, hareket kısıtlılığından ve günlük işlerinde omuzunu kullanamamaktan yakınırlar.

Cerrahi olmayan tedavide; ağrı giderici ilaçlar, eklem içi steroid enjeksiyonu, fizik tedaviden yararlanılır. Konservatif tedaviye yanıt vermeyen veya omuzunu kullanmada ileri derecede zorluk çeken hastalarda cerrahi tedavi uygulanır.

İleri düzeyde artrozu olmayan, hareket kısıtlılığı olmayan hastalarda, yararı tartışmalı olmakla birlikte artroskopik debridman uygulanabilir.

Hemiartroplasti, rezeksiyon-interpozisyon artroplastisi, total artroplasti ve artrodez, hastanın durumuna göre değerlendirilecek seçeneklerdir.